Twaalf kersttradities met heidense oorsprong
Vakantie
Expat Mamasita is geboren uit Ierse voorouders en heeft een fascinatie voor de oorsprong van hedendaagse vakanties die voortkomen uit de heidense traditie.

Veel kersttradities komen niet voort uit de christelijke religie.
Foto door Annie Spratt op Unsplash
Vier je heidense kersttradities? Je eerste instinct zou waarschijnlijk zijn om 'Nee!' te zeggen, maar je zou verrast kunnen zijn.
Kerstmis is een tijd van het jaar doordrenkt van traditie, van de dag zelf tot de boom die we versieren en de cadeautjes die we eronder plaatsen.
Zelfs die mensen die niet al te religieus zijn, weten dat Kerstmis een christelijk feest is, dus je zou denken dat daaruit alle moderne kersttradities zich hebben ontwikkeld als onderdeel van vroegchristelijke vieringen. Rechts?
Fout!
Hier schetsen we 12 kersttradities die hun oorsprong delen met de heidense religie:
- Hulst
- Maretak
- Klimop
- Lauwerkransen
- Odin
- Romeinen gaven geschenken bij Saturnia
- Zeilde
- Groene bladeren en rode bessen
- Groepszang
- Het Yule-logboek
- Winterzonnewende
- Kaarsen
Welke moderne kersttradities vinden hun oorsprong in heidense festivals?
Er zijn veel heidense gebruiken in het christendom. Vroege christenen pasten hun heidense gebruiken aan hun nieuwe christelijke overtuigingen aan, waarbij ze hun oorspronkelijke betekenissen verborgen en nieuwe gaven.
We kunnen de Romeinen en Kelten bedanken voor de meeste van onze moderne kersttradities.
Festival van Saturnia
Het festival van Saturnalia, een oude heidense feestdag ter ere van de Romeinse god Saturnus, vond elk jaar plaats tussen 17 en 24 december. Dit was eigenlijk een week van eten, drinken en cadeautjes geven tijdens de winterzonnewende op het noordelijk halfrond.
Evenzo vierden de Kelten het feit dat de winterzonnewende was aangebroken en verheugden ze zich over het feit dat de nachten weer lichter werden en de lente nog maar net om de hoek was.
Meningsverschillen over religieuze overtuigingen
De vroegchristelijke kerk deed haar uiterste best om heidense gebruiken te verbieden en haar bekeerlingen aan te moedigen Christus te volgen, maar de mensen waren niet te overtuigen. De winter was een donkere en deprimerende tijd en ze wilden graag hun winterzonnewende festiviteiten houden. Uiteindelijk realiseerde de kerk zich dat ze niet alle festiviteiten konden verbieden, dus voorzagen ze hun volgelingen van een alternatieve optie: een festival dat de geboorte van Jezus Christus eerde en ons uiteindelijk de van heidense oorsprong afkomstige kersttradities gaf die we vandaag vieren.

Hulst Met Rode Bessen
Foto door Annie Spratt op Unsplash
1. De heidense oorsprong van Holly
In de Romeinse mythologie was hulst de heilige plant van de god Saturnus, en om hem te eren op het Saturnalia-festival gaven de Romeinen elkaar hulstkransen.
Toen christenen de geboorte van Jezus begonnen te vieren, liepen ze het risico vervolgd te worden vanwege hun nieuwe religie, en om ontdekking te voorkomen, legden ze hulstkransen in hun huizen. Wat voorbijgangers betreft, vierden ze Saturnalia, geen Kerstmis.
De toenemende populariteit van Kerstmis
Geleidelijk nam de christelijke populariteit toe, hun gebruiken werden gemeengoed en hulst verloor zijn banden met het heidendom en werd een traditioneel symbool van Kerstmis.
Door de eeuwen heen is hulst een symbool geworden voor vrede en vreugde, en mensen beslechtten vaak geschillen onder een hulstboom.
In Duitsland wordt aangenomen dat een takje hulst dat in kerkversieringen werd gebruikt, huizen zou beschermen tegen bliksem, en in Engeland versierden boeren hun bijenkorven met hulst omdat ze geloofden dat bij de eerste kerst bijen zoemden ter ere van het kindje Jezus.
Deze overtuigingen droegen er allemaal toe bij dat 'de gangen met takken van hulst' populair waren met Kerstmis.

Wilde Druïde Maretak
2. De overtuigingen van de druïden over maretak
Maretak werd vereerd als een heilige plant door de Kelten, de Noren en de Noord-Amerikaanse indianen.
Druïden geloofden dat maretak kon beschermen tegen donder en bliksem. Priesters gebruikten een gouden sikkel om een stuk maretak van een eik te snijden en de takken te pakken voordat ze de grond bereikten. De maretak zou dan in kleine stukjes worden gesneden en onder de mensen worden verdeeld.
Maretak werd ook erkend als een druïdisch symbool van vreugde en vrede. Als vijanden elkaar ontmoetten onder de bosmaretak, waren ze verplicht hun wapens neer te leggen en een wapenstilstand te sluiten tot de volgende dag.
Dit is waar de gewoonte vandaan komt om een takje maretak aan het plafond te hangen en eronder te kussen.

Klimop werd versierd door de Romeinen.
3. De Romeinse god Bacchus droeg klimop
In de Romeinse tijd was klimop het symbool van Bacchus, de god van wijn en feestvreugde. Hij droeg het in zijn kroon, en de heidenen geloofden dat klimop een symbool was van het eeuwige leven.
Vanwege de heidense connotaties rond klimop, gebruikten vroege christenen geen klimop om de binnenkant van hun kerken te versieren, maar gebruikten ze het liever als buitendecoratie.
Het speelt ook een belangrijke rol in een traditionele Engelse kerst, maar is niet zo populair in de VS. De populariteit van de kersthymne 'The Holly and the Ivy' heeft ervoor gezorgd dat klimop synoniem is geworden met de kersttijd.

Romeinse Evergreens
Foto door Jez Timms op Unsplash
4. De Romeinen maakten lauwerkransen
Laurier- of laurierblaadjes waren populair bij de heidense Romeinen omdat de bladeren heilig waren voor Apollo, de zonnegod.
De oude Romeinen gebruikten decoratieve kransen, gemaakt van lauwerkransen als een teken van overwinning, en men gelooft dat dit is waar het seizoensgebonden ophangen van kransen aan deuren vandaan kwam.
In Noord-Europa waren laurierbladeren niet alledaags, en in plaats daarvan werden groenblijvende takken verzameld en gebruikt om huizen te versieren met Kerstmis, hetzij als volants of in kransen.
Waarschijnlijk de meest voorkomende groenblijvende boom die tegenwoordig wordt gebruikt, is de kerstboom, waarvan de oorsprong meer Victoriaans dan Pagan is, maar kransen en volants spelen nog steeds een belangrijk onderdeel van onze decoratie, ook al zijn ze tegenwoordig vaak gemaakt van kunstmatige materialen.

Kerstman of Pagan Odin?
LadyDragonflyCC<3 via photopin cc
5. De heidense god Odin
Ondanks het feit dat ons hedendaagse beeld van de kerstman grotendeels is gevormd door een reclamecampagne van Coca-Cola uit de jaren dertig, heeft hij zeker heidense wortels.
Kinderen over de hele wereld krijgen te horen dat de kerstman is ontstaan uit Sint-Nicolaas, maar die mensen die het heidendom volgen, weten dat er meer aan de hand is dan dat. Er was een heidense god genaamd Odin, vaak afgebeeld als een mollige oude man met een witte baard die een lange, vloeiende mantel droeg.
Het is dus een combinatie van deze twee karakters en een royale hoeveelheid Coca Cola-reclame die heeft geleid tot wie we nu Father Christmas of Santa Claus noemen.

Kerstcadeaus of cadeaus voor Saturnia?
Foto door freestocks.org op Unsplash
6. De Romeinen gaven geschenken bij Saturnalia
De gewoonte om met Kerstmis cadeautjes te geven is ontstaan uit Saturnalia, het Romeinse feest van Saturnus.
De geschenken die de Romeinen elkaar gaven waren klein en werden gegeven voor geluk. Liefdadigheid voor de minderbedeelden was ook erg populair in deze tijd van het jaar.
Het bescheiden begin van het geven van geschenken heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld en is nu een miljoenenbusiness, waardoor veel mensen zeggen dat de kunst van het geven van geschenken is vervangen door massaconsumptie en hebzucht.

Wassail is een traditioneel feestdrankje.
7. Angelsaksische Wassailing
Wassailing is een oude gewoonte die tegenwoordig niet vaak wordt gezien.
Het woord is afgeleid van de Angelsaksische uitdrukking 'waes hael', wat zich vertaalt naar 'goede gezondheid'.
De wassail-drank werd oorspronkelijk gemaakt van glühwein, gestremde room, geroosterde appels, eieren, kruiden en suiker, en werd geserveerd uit grote zilveren kommen, met een inhoud van wel tien gallons.
Een modern alternatief hiervoor is glühwein, rode wijn en specerijen die warm worden geserveerd.

Rood en groen kleurenthema
8. Heidenen waren dol op groene bladeren en rode bessen
De traditionele kerstkleuren rood en groen zijn complementaire kleuren die vruchtbaarheid vertegenwoordigen.
Heidense versieringen die nog steeds in de kersttijd worden gezien, zijn de groene bladeren en rode bessen van hulst, maretak en kransen.
Rood en groen zijn de traditionele kleuren voor kerstboomballen, maar de laatste jaren zijn er veel meer kleuren beschikbaar gekomen, die vaak jaarlijks veranderen met de laatste mode. In de afgelopen jaren zijn turkoois, roze, paars en oranje te zien op de best geklede bomen.

Kerstliederen of heidense liedjes?
9. De heidenen zongen tijdens de winterzonnewende
Carols worden al duizenden jaren gezongen, maar het waren oorspronkelijk geen kerstliederen.
Oorspronkelijk waren het heidense liederen, die werden gezongen tijdens de vieringen rond het Winter Solstice-festival.
Het woord 'carol' betekent eigenlijk een lied of dans van vreugde en lof! Ze werden in alle vier de seizoenen geschreven en gezongen, maar alleen de traditie om ze met Kerstmis te zingen, bleef bewaard!

Een Yule-blok wordt versierd voordat het wordt verbrand.
Foto door Wil Stewart op Unsplash
10. Europeanen verbrandden een Yule-logboek
Het Yule-logboek herinnert aan de tijd dat Europese heidenen vreugdevuren hadden tijdens de winterzonnewende, en symboliseerde daarmee de terugkeer van de zon terwijl de dagen weer langer begonnen te worden.
Een Yule-logboek verwerven
Het Yule-logboek speelde een belangrijke rol tijdens de Yule-festiviteiten, waarbij een stuk van het houtblok van het voorgaande jaar werd bewaard om het volgende jaar het vuur aan te steken.
Traditioneel werd het als een ongeluk beschouwd om een houtblok te kopen en in plaats daarvan werd het van het land van de huisbewoner geoogst of als geschenk ontvangen.
Eenmaal in het huis gebracht en ceremonieel in de open haard geplaatst, was het versierd met groen, gesmoord met alcohol en bestrooid met bloem voordat het in brand werd gestoken. Het houtblok zou dan de hele nacht branden, voordat het twaalf dagen smeulde.
Yule Log Mythologie
De Keltische mythologie vertelde de verhalen van de eikenkoning en de hulstkoning, waarbij de eik de tijd van de winterzonnewende tot de zomerzonnewende vertegenwoordigde, en de hulst de tijd van de zomerzonnewende tot de winterzonnewende.
Tegenwoordig worden Yule-stammen vaak voorgesteld door een met chocolade bedekte Swiss roll-cake, besprenkeld met poedersuiker om het meel weer te geven dat op het houtblok was bestrooid voordat het werd verbrand, en versierd met kleine plastic takjes hulst.
11. Een heidense feestdag aangepast aan het christendom
Winterzonnewende werd in heel Europa gevierd, en aangezien niemand echt zeker wist wanneer Jezus werkelijk werd geboren, veranderden vroege christenen hun bestaande heidense festiviteiten om de geboorte van Jezus Christus in dezelfde tijd te vieren.
In december lijkt de zon drie opeenvolgende dagen op hetzelfde punt aan de horizon op te komen, beginnend op de 22e en dan op wonderbaarlijke wijze op de 25e lijkt ze te bewegen. Onze oude voorouders zagen dit en vierden het feit dat de dagen nu langer begonnen te worden en de donkere nachten korter.
Het is moeilijk voor ons om te begrijpen hoe belangrijk zonlicht was voor onze voorouders en hoe het hun kwaliteit van leven beïnvloedde. Normaal gesproken leefden en werkten mensen overdag, dus de lange en donkere wintermaanden leken nooit te eindigen.
Ook zouden ze afhankelijk zijn geweest van hun voorraad granen en gewassen van de vorige zomer om ze over te brengen tot het volgende jaar en zouden ze graag nieuwe gewassen planten en wat vers voedsel krijgen om te eten.

Romeinse kaarsen
Foto door Nicola Fioravanti op Unsplash
12. Kaarsen werden gebruikt tijdens Saturnalia
Door de geschiedenis heen zijn kaarsen gebruikt om duisternis en kwaad af te weren.
Het eerste gebruik van kaarsen in december was tijdens het Romeinse Saturnalia-festival, waar lange kaarsen van was aan Saturnus werden aangeboden als een symbool van zijn licht en ook als een geschenk aan gasten werden gegeven.
De heidenen gebruikten ook kaarsen tijdens hun Yule-festiviteiten, waarbij kaarslicht en vreugdevuren werden gebruikt om de nachten te verwelkomen die lichter begonnen te worden.
Toen het christendom meer wijdverbreid raakte, werden er kaarsen voor de ramen van de huizen geplaatst om Jezus te begeleiden terwijl hij op kerstavond van huis tot huis ging.